THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP, LAO ĐỘNG, VIỆC LÀM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI
Công tác giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng cho học sinh THCS, THPT trên địa bàn tỉnh Lào Cai được các cấp ủy đảng rất quan tâm. Trong thời gian qua, Sở GD&ĐT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2567/QĐ-UBND ngày 19/8/2019 phê duyệt Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2019-2025;
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, hàng năm Sở GD&ĐT đôn đốc các địa phương, các trường THPT tăng cường công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện công tác phân luồng, tuyển sinh và phối hợp với Sở LĐ-TB&XH tổ chức Hội nghị phân luồng, hướng nghiệp cho toàn ngành giáo dục.
Với sự vào cuộc của các cấp ủy đảng chính quyền địa phương, công tác phân luồng, hướng nghiệp trong những năm qua đạt được kết quả nhất định, cụ thể như sau:
- Kết quả phân luồng học sinh tốt nghiệp THCS (tính đến 30/9/2024):
Tỷ lệ HS tốt nghiệp THCS học lên THPT ổn định trên 60%.
Tỷ lệ học sinh vào học tại các Trung tâm GDTX tăng dần (năm 2024: 16,26%; 2023: 13.82%; 2024: 16.26%.
Tỷ lệ học sinh học nghề các trình độ duy trì trên 20%-tính cả học nghề tại GDTX (2023: 24,73%; 2024: 23,53%).
Tỷ lệ học sinh lao động trực tiếp vẫn chiếm tỷ lệ cao (2023: 8.03%; 2024: 9.66%)
Một số PGD số LĐTT cao hơn năm 2023 như: Bắc Hà (7,08-14,45), Sa Pa (4,4-15,45), Văn Bàn (10,95-13,99).
- Kết quả phân luồng học sinh tốt nghiệp THPT (tính đến 30/9/2024):
Tỷ lệ HS đi du học và đi học đại học duy trì từ 40 – 45% (năm 2023: 41,92%; 2024: 45,33%)
Tỷ lệ HS học nghề các trình độ duy trì từ 30 – 35% ( 2023: 29,62%; 2024: 30,92%).
Tỷ lệ học sinh LĐTT còn cao: năm 2023: 28,46%; 2024: 23,74% (Trong đó, năm 2024 không tính học viên học TrC nghề nhưng ở nhà LĐTT).
Các Phòng GD&ĐT và các trường THPT đã tham mưu cho chính quyền địa phương tổ chức Hội nghị phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh năm 2024; chỉ đạo, giao chỉ tiêu cho từng xã trong công tác phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh; thường xuyên kiểm tra, giám sát công tác duy trì số lượng học sinh ra lớp.
Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Lào Cai, Trường Cao đẳng Lào Cai đã tích cực tuyền truyền, thu hút học sinh trên địa bàn tỉnh tham gia các loại hình học tập, tỷ lệ học sinh học nghề trình độ Cao đẳng được nâng lên; chủ động phối hợp với các cơ sở giáo dục trong công tác phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh năm 2024.
Bên cạnh những thành quả đã đạt được thì công tác phân luồng, hướng nghiệp gặp những khó khăn cụ thể như:
+ Công tác tham mưu của các cơ sở giáo dục với chính quyền địa phương chưa thực sự quyết liệt dẫn đến công tác phối hợp giữa các cơ sở giáo dục với UBND xã phường, thị trấn chưa chặt chẽ; việc huy động, quản lý và duy trì số lượng học sinh ra lớp còn có sự đùn đẩy trách nhiệm. Công tác phối hợp giữa các cơ sở giáo dục về phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh trên cùng một địa bàn chưa cao; một số lãnh đạo các cơ sở giáo dục chưa nhìn nhận vấn đề mang tính đại cục dẫn đến thiệt thòi cho người học.
+ Công tác tuyên truyền tuyển sinh của một số đơn vị chưa trung thực làm ảnh hưởng đến việc lựa chọn loại hình học tập của cha mẹ học sinh, học sinh, tạo dư luận chưa tốt trong xã hội.
+ Tỷ lệ HS tốt nghiệp THCS, THPT tham gia học nghề các trình độ còn thấp (mục tiêu tại Đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2019-2025 đến năm 2025 tỷ lệ HS tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ Sơ cấp, Trung cấp là 40%; HS tốt nghiệp THPT học nghề trình độ Cao đẳng là 45%).
+ Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS lao động trực tiếp năm 2024 tăng so với năm 2023 (năm 2024: 9.66% - 11.390 học sinh; năm 2023: 8,03% - 1.081 học sinh.
+ Tỷ lệ HS tốt nghiệp THPT lao động trực tiếp, chưa tham gia các loại hình đào tạo chiếm tỷ lệ cao: Năm 2023 là 28,46% - 2.160 học sinh; năm 2024 là 23,74% - 1.874 học sinh.
Phương hướng công tác phân luồng, hướng nghiệp trong những giai đoạn tiếp theo cụ thể:
1. Đối với các Phòng GD&ĐT, các đơn vị trực thuộc, trung tâm GDNN-GDTX các huyện, thị xã, thành phố
- Tham mưu cho UBND các huyện, thị xã, thành phố phân tích kết quả đạt được, nêu ra nguyên nhân khách quan, chủ quan những hạn chế, khó khăn, vướng mắc; huy động sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương, các tổ chức trong công tác tuyên truyền, huy động học sinh trên địa bàn tham gia các loại hình học tập; đưa nhiệm vụ phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh năm 2024 và những năm tiếp theo vào Nghị quyết, Đề án, Kế hoạch tổ chức thực hiện; giao nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể cho từng ngành, từng xã, từng đơn vị trường để thực hiện bằng được mục tiêu, yêu cầu của Đề án đến năm 2025.
- Tham mưu, đề xuất, kiến nghị với chính quyền địa phương có cơ chế chính sách đối với những học sinh thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo (nguy cơ bỏ học rất cao) để các em yên tâm, hoàn thành chương trình phổ thông hoặc tham gia học nghề.
- Các cơ sở giáo dục trên địa bàn phối hợp chặt chẽ, tham mưu cho chính quyền địa phương tổ chức Hội nghị, Hội thảo phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh nhiều lần trong năm nhằm khắc phục ngay những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện; tham mưu giao, nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể cho chính quyền xã, phường, thị trấn trong công tác phối hợp huy động, nâng cao tỉ lệ chuyên cần và duy trì số lượng học sinh bền vững; nâng tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS, THPT học nghề của địa phương đảm bảo mục tiêu, yêu cầu của Đề án; giảm tối đa tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS, THPT bỏ học, lao động không qua đào tạo.
- Các trường THPT, Trung tâm GDTX phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm với Phòng GD&ĐT, các trường THCS trong công tác phân luồng, hướng nghiệp, tuyển sinh trên cơ sở đặt quyền lợi của người học lên trên hết; tăng cường công tác truyền thông giới thiệu về nhà trường để thu hút học sinh tham gia học tập tại các nhà trường. Phối hợp với các trường chuyên nghiệp, các Công ty, tập đoàn tư vấn du học, xuất khẩu lao động tuyên truyền trung thực, minh bạch, xây dựng môi trường tuyển sinh lành mạnh, chất lượng, hiệu quả.
- Phòng GD&ĐT, các trường THPT, Trung tâm GDTX tiếp tục triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục của đơn vị; thực hiện tuyên truyền, tư vấn đầy đủ, cụ thể cho cha mẹ học sinh, học sinh về chế độ cử tuyển; tạo điều kiện cho học sinh đảm bảo các tiêu chuẩn, tiêu chí để học sinh tham gia học tập, được hưởng các chế độ thu hút, ưu đãi trong quá trình học tập cũng như được bố trí việc làm sau khi ra trường.
- Các trung tâm GDNN-GDTX xác định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ trong công tác phân luồng, hướng nghiệp, tư vấn cho học sinh tốt nghiệp THCS tham gia các loại hình học tập; giới thiệu việc làm cho học sinh tốt nghiệp THCS, THPT và tương đương đã học nghề các trình độ tham gia thị trường lao động phù hợp năng lực, chuyên ngành đã được đào tạo nhằm nâng cao tỷ lệ người lao động qua đào tạo.
- Đối với các huyện, thành phố có đường biên giới với Trung Quốc, yêu cầu Thủ trưởng các cơ sở giáo dục phối hợp chặt chẽ với Bộ đội biên phòng, Hải quan, cha mẹ học sinh trong việc quản lý học sinh của đơn vị bỏ học, vi phạm xuất nhập cảnh, tham gia lao động bất hợp pháp.
- Thường xuyên bồi dưỡng, cập nhật kiến thức hướng nghiệp cho cán bộ, giáo viên để định hướng ngành nghề học tập hiệu quả cho học sinh; thực hiện hướng nghiệp cho học sinh phù hợp với năng lực, sở trường, hoàn cảnh gia đình; đặc biệt, tư vấn cho học sinh lựa chọn hình thức học, lựa chọn ngành nghề phù hợp với năng lực, nắm bắt cơ hội để khởi nghiệp.
2. Đối với Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Lào Cai, trường Cao đẳng Lào Cai
- Phối hợp chặt chẽ với các cơ sở giáo dục trong công tác tuyên truyền tuyển sinh đảm bảo yêu cầu phân luồng, hướng nghiệp học sinh tốt nghiệp THCS, THPT tại Quyết định số 2567/QĐ-UBND ngày 19/8/2019 của UBND tỉnh Lào Cai.
- Nhằm đạt được mục tiêu đến năm 2025 học sinh tốt nghiệp THCS học nghề đạt 40%, học sinh tốt nghiệp THPT học nghề trình độ cao đẳng đạt 45%, các đơn vị thực hiện tốt công tác tuyên truyền tuyển sinh đảm bảo minh bạch, sát thực tế, tổ chức nhiều hoạt động có hiệu quả, đặc biệt là những hoạt động trải nghiệm thực tế tại các trường THPT, tại Trường Cao đẳng Lào Cai, Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai... nhằm thu hút, duy trì và nâng tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS, THPT học nghề các trình độ đảm bảo mục tiêu, yêu cầu của Đề án.
- Thường xuyên cập nhật, tuyên truyền, kết nối giữa đào tạo với giới thiệu việc làm, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng để thu hút người học.
3. Đối với các Công ty, tập đoàn tư vấn du học, xuất khẩu lao động trên địa bàn tỉnh
Phối hợp chặt chẽ với Sở GD&ĐT, các Phòng GD&ĐT, các cơ sở giáo dục trong tuyên truyền, tổ chức học sinh du học, xuất khẩu lao động phải đảm bảo quyền lợi cho học sinh, xây dựng uy tín để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, lan tỏa ý thức kỷ luật, trách nhiệm, kỷ cương của người lao động trong xu hướng toàn cầu hóa.
4. Đề nghị Sở LĐ-TB&XH:
Tiếp tục nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách khuyến khích học sinh đi học nghề; hỗ trợ kinh phí cho học sinh dân tộc thiểu số, học sinh nghèo, học sinh thuộc diện chính sách và những cơ sở đào tạo học sinh sau THCS vào học trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Tiếp tục cung cấp các thông tin về năng lực đào tạo, thông tin tuyển sinh của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp; tỷ lệ học sinh sinh viên sau khi tốt nghiệp có việc làm thông tin về nhu cầu việc làm thị trường lao động.
Tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục nghề nghiệp căn cứ điều kiện thực tế xây dựng lộ trình thực hiện công tác phân luồng, hướng nghiệp phù hợp với đơn vị của mình. Tiếp tục phối hợp Sở Giáo dục và Đào tạo trong việc triển khai kiểm tra giám sát tổng hợp kết quả thực hiện đề án giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2019-2025 theo QĐ số 2567/QĐ-UBND ngày 19/8/2019.